Aktualności

Jesteś tutaj

Aktualności

Teatr Żydowski zakończył swój pierwszy sezon bez stałej siedziby

2017-07-27

9 czerwca 2016 roku, niespodziewanie, Teatr Żydowski im. E. R. i I. Kamińskich – Centrum Kultury Jidysz został zamknięty. Spektakl „Skrzypek na dachu”, który miał być tego dnia pokazany, aktorzy spontanicznie zagrali na Placu Grzybowskim. Budynek, w którym mieścił się teatr, został zburzony, ale Teatr Żydowski nie zniknął i wciąż gra! Przeniósł się do nowej tymczasowej siedziby z małą sceną, a dzięki uprzejmości, pomocy oraz współpracy różnych instytucji i teatrów, zaliczył bardzo dobry sezon, który został zakończony 13 czerwca „Kamienicą na Nalewkach” (cieszącą się niesłabnącą sympatią widzów od przeszło 16 lat).

W sezonie teatralnym 2016/2017 każdy mógł znaleźć coś dla siebie. Z myślą o miłośnikach literatury jidysz przygotowaliśmy premierę „Miasteczka Kasrylewka” na podstawie opowiadań Szolem Alejchema. Spektakl wyreżyserował Shmuel Atzmon-Wircer – twórca i honorowy dyrektor teatru Yiddishspiel (The Yiddish Theater in Israel), który dodatkowo wcielił się w postać Tewjego Mleczarza, którego cały świat poznał dzięki musicalowi „Skrzypek na dachu”. Sztuka grana była w języku jidysz z polskimi napisami. Z twórczością Szolem Alejchema, ale już w zupełnie innej aranżacji, widzowie mogli spotkać się w kolejnej sztuce pt. „Wielka Wygrana” w reżyserii Tomasza Szczepanka. Współczesna, szalenie zabawna i zwariowana komedia muzyczna, opowiadająca o tym, że wygrana w totolotka może otworzyć puszkę Pandory, a szczęśliwy los na loterii nie rozwiąże wszystkich kłopotów. 

Kolejnym klasykiem granym w tym sezonie był I. B. Singer i jego „Szosza” w reżyserii Karoliny Kirsz. Spektakl pobudzający do refleksji nad kondycją współczesnego świata, zmierzającego tanecznym krokiem do katastrofy.

Dla sympatyków współczesnego, komediowego repertuaru przygotowaliśmy „Szabasową dziewczynę” na podstawie sztuki „The convertible girl”, amerykańskiego dramaturga Daniela Simona, o którym jego uczeń,  Woody Allen powiedział: „Tego, co wiem o komedii, nauczyłem się od Daniela". Autorem przekładu był Janusz Tencer, a reżyserem spektaklu – Marcin Sławiński, którego przedstawienia od lat bawią warszawską publiczność Kwadratu, Komedii i Capitolu. „Szabasowa Dziewczyna” to urocza, zabawna komedia romantyczna z „happy endem”.

Na koniec sezonu Jan Szurmiej wyreżyserował spektakl „George & Ira Gershwin", muzyczną monografię braci Gershwinów, z których młodszy był genialnym kompozytorem, a starszy wybitnym autorem tekstów.

Teatr Żydowski wszedł także w koprodukcję z Teatrem Polskim w Poznaniu, wystawiając wspólnie „Malowanego ptaka” w reżyserii Mai Kleczewskiej, z dramaturgią Łukasza Chotkowskiego. Spektakl powstał na podstawie powieści Jerzego Kosińskiego oraz tekstów dokumentalnych dotyczących Holokaustu, m.in. „My z Jedwabnego” Anny Bikont, czy „Biedni Polacy patrzą na getto” Jana Błońskiego. Spektakl wywołał bardzo żywą reakcję wśród publiczności, której echa nie cichną do dzisiaj. Warszawskiej premierze towarzyszyły pokazy pierwszej części dyptyku – „Dybuka” (za reżyserię tego spektaklu Maja Kleczewska otrzymała Laur Konrada).

Pod koniec sezonu nawiązaliśmy również współpracę z Agatą Dudą-Gracz, która wyreżyserowała performance „Sanatorium pod klepsydrą”, na podstawie tekstów Brunona Schulza. Niezwykłe przeżycie na granicy jawy i snu, które podsumował w „Rzeczpospolitej” Marcin Kube: „Słabe strony? Jedna, ale poważna. Performance był odegrany tylko raz i na więcej na razie się nie zapowiada. Jednak jeśli okaże się, będzie wystawiony ponownie, warto nie przegapić drugiej okazji!”.

Sezon 2016/2017 to także bardzo ważne i udane wyjazdy naszego zespołu, zarówno na festiwale w kraju jak i za granicą. „Aktorów żydowskich” w reżyserii Anny Smolar pokazaliśmy na festiwalu Konfrontacje Teatralne w Lublinie, X Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym Nowa Europa – Demoludy w Olsztynie oraz na Festiwalu Dramatu w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu.

„Dybuk” w reżyserii Mai Kleczewskiej zaprezentowaliśmy podczas Europejskiego Festiwalu Eurothalia w Timisoarze (Rumunia) a „Pieśń nad pieśniami” Macieja Wojtyszki na Międzynarodowym Festiwalu Kultury Jidysz w Bukareszcie. Polskojęzyczną wersję spektaklu – „Pieśń nad pieśniami” wystawiliśmy podczas Dni Judaizmu w Sieradzu. Na zakończenie sezonu „Opowiadania nie tylko dla dzieci” w reżyserii Pawła Paszty zostały zaproszone na festiwal Simchat Chajim w Krotoszynie i Jarocinie

Ten niezmiernie trudny ale i udany sezon nie byłby możliwy jednak bez życzliwości i pomocy zaprzyjaźnionych instytucji, które użyczyły nam swojej przestrzeni do grania. Specjalnie podziękowania należą się: Klubowi Dowództwa Garnizonu Warszawa, Teatrowi Kwadrat, Teatrowi Polskiemu im. Arnolda Szyfmana w Warszawie, Austriackiemu Forum Kultury, TR Warszawa, Sinfonii Varsovii, Synagodze im. Małżeństwa Nożyków.

Teatr Żydowski im. Estery Rachel i Idy Kamińskich to nie tylko spektakle ale również działające przy nim Centrum Kultury Jidysz. Centrum w ciekawy sposób opowiada i uczy o kulturze i języku ogromnej części przedwojennej społeczności żydowskiej. Jego działania sprawiają, że ta bogata spuścizna ma szansę lepiej zaistnieć we współczesnej kulturze polskiej, pokazują, że to żywe dziedzictwo, które trzeba podjąć, z którym trzeba się zmierzyć w różnych projektach społecznych i artystycznych oraz inicjatywach naukowych. W ramach Centrum prowadzone są m.in. lektoraty języka jidysz i hebrajskiego, Żydowski Uniwersytet Otwarty, Uniwersytet Trzeciego Wieku, Dyskusyjny Klub Książki Żydowskiej, objazdy naukowe, warsztaty dla dzieci, zajęcia muzyczne, dyskusje, a przede wszystkim, wspólnie z Fundacją Shalom Centrum organizuje Międzynarodowe Letnie Seminarium Języka i Kultury Jidysz. Seminarium organizowane jest od czternastu lat i przyjeżdżają na nie wykładowcy oraz studenci z całego świata - od Izraela przez Niemcy, Holandię, Francję, po Stany Zjednoczone, Brazylię i Argentynę. Uczestnicy, oprócz wzięcia udziału w lektoratach, warsztatach teatralnych, piosenki, gotowania, czy czytania rękopisów, mają szansę poznawać miejsca związane z historią i kulturą jidysz, zwiedzać muzea, poznawać warszawskie archiwa, a także uczestniczyć w życiu kulturalnym stolicy. Zajęcia na Seminarium prowadzili wybitni nauczyciele języka, przyjeżdżający do Warszawy z różnych miejsc świata. Dzięki opisanym wyżej inicjatywom, a w szczególności Seminarium, Warszawa znów stała się jednym z najważniejszych, obok Paryża, Nowego Jorku, Wilna czy Tel Awiwu – centrum kultury i języka jidysz.

W ramach CKJ działa też wspomniany już Uniwersytet Trzeciego Wieku. Specyfiką UTW jest ukierunkowanie na zajęcia o tematyce żydowskiej. Studenci uczestniczą w wykładach o kulturze żydowskiej, warsztatach kuchni żydowskiej, piosenki jidysz, tańca izraelskiego i wycinanki żydowskiej, przygotowują sztuki teatralne, uczą się języka jidysz i hebrajskiego. Ponadto mają kursy komputerowe, zajęcia ruchowe, warsztaty teatru lalkowego, pantomimę, malarstwo, taniec ludowy, lektoraty językowe oraz wykłady z szerokiego spektrum dziedzin. Program zajęć został tak skonstruowany, by każdy z uczestników miał możliwość wyboru najciekawszych dla siebie przedmiotów, a tym samym mógł pogłębiać swoją wiedzę, rozwijać hobby oraz talenty artystyczne, a przede wszystkim wykorzystać swój potencjał. Wszystkie spotkania prowadzone są przez wyspecjalizowaną kadrę nauczycielską, którą tworzą wybitne, naukowe autorytety. W programie UTW odbywa się 80 wykładów rocznie oraz 30 zajęć warsztatowych tygodniowo, co daje ok. 1000 zajęć warsztatowych rocznie.

Na koniec chcielibyśmy raz jeszcze pogratulować Annie Smolar, która m.in. za spektakl „Aktorzy żydowscy” została wyróżniona tegorocznym Paszportem Polityki w kategorii teatr oraz Mai Kleczewskiej, która została uhonorowana Srebrnym Lwem w kategorii Teatr na tegorocznym La Biennale di Venezia.