Aktualności

Jesteś tutaj

Aktualności

90. rocznica urodzin Juliusza Bergera

2018-11-15

Juliusz Berger w spektaklu „Meir Ezofowicz” / reż. Ida Kamińska / fot. Z. Mozer

Ten wszechstronny aktor urodził się w 1928 roku w Łucku, w inteligenckiej rodzinie zasymilowanych Żydów. Wojnę, wraz z matką i siostrą, spędził w głębi ZSRR; tam, w Taszkencie, po raz pierwszy zetknął się z teatrem żydowskim. Po nastaniu pokoju powrócił do Polski i zamieszkał razem z rodziną na Dolnym Śląsku. Dorastał we Wrocławiu, gdzie zdał maturę i ukończył studia prawnicze. W trakcie studiów, mając świadomość, że praca prawnika będzie wymagała wygłaszania przemów, zaczął uczęszczać na lekcje wymowy i recytacji. Prowadząca te zajęcia Halina Dzieduszycka zaproponowała, by wystąpił w przedstawieniu „Puszkin” w reż. Cz. Staszewskiego (1950) wystawianym w Teatrach Dramatycznych (obecnie Teatrze Polskim) we Wrocławiu. Wtedy zaczęła się jego prawdziwa fascynacja teatrem. Jego występ znalazł uznanie w oczach dyrektora Wilama Horzycy, który zaproponował mu stałą pracę. Równocześnie zdał do krakowskiej PWST, ale jego teatralne zobowiązania zajmowały go na tyle, że studia przerwał, a egzamin aktorski zaliczył eksternistycznie.

W 1953 roku dostrzegła go Ida Kamińska i zaproponowała tytułową rolę w przygotowywanej przez siebie sztuce „Meir Ezofowicz” wg powieści Orzeszkowej. Było to niezwykłe wyzwanie dla młodego Bergera, z jednej strony aktorskie, z drugiej językowe, gdyż wychowując się w rodzinie zasymilowanej nie znał języka jidysz. Otrzymał tę rolę i od tego czasu występował w Teatrze Żydowskim gościnnie, grając na stałe na scenie dramatycznej we Wrocławiu. Scenę Wrocławską porzucił z powodu licznych tournée Teatru Żydowskiego, w których uczestniczył.

Pod koniec lat 50. przeniósł się do Warszawy i tam, nie rezygnując ze współpracy z Teatrem Żydowskim, pracował w różnych polskich teatrach: Teatrze Estrady Domu Wojska Polskiego „Miniatura” (w sezonach 1959/60, 1961/62), w Teatrze Powszechnym (w sezonie 1960/61), Teatrze Ludowym (ob. Nowym, w latach 1969-79), w Teatrze Na Targówku (w latach 1983-85). W latach 1984-91 współpracował również z Teatrem Muzycznym w Gdyni, gdzie wsławił się rolą Tewjego Mleczarza w „Skrzypku na dachu” w reż. J. Gruzy. Spektakl był niebywałym sukcesem scenicznym – wystawiony został ponad 500 razy w ciągu 15 lat. Na sukces złożyła się znakomita, doceniana przez recenzentów gra Juliusza Bergera. 

W Państwowym Teatrze Żydowskim rozwijał się nie tylko jako aktor. W sezonie 1968/69, po emigracji I. Kamińskiej, był jego dyrektorem naczelnym; tu również próbował swoich sił jako reżyser. Już w 1969 roku wystawił „Płomienną miłość krawczyka Fastrygoso do królowej Esterki” na podstawie dramatu Icyka Mangera – sztukę, która przenosiła tradycyjną, purimową zabawę na deski teatralne. Kolejne jego sztuki także były widowiskami słowno-muzycznymi odwołującymi się do żydowskiej tradycji i ludowości (m.in. „Marzyciele”, „Gdybym był bogaczem”). Również w Teatrze Żydowskim po raz pierwszy wcielał się w rolę Tewjego, w wystawianym tam na początku lat 70. „Tewje Mleczarzu” Szolema Alejchema. I już wówczas znakomicie wykreował tytułowego ludowego filozofa żydowskiego.

Przez całe swoje życie intensywnie pracował jako aktor, „posługując się oszczędnym gestem, kładł nacisk na sens wypowiadanego słowa”. Dzięki nieprzeciętnej aparycji i znakomitym walorom głosowym występował także w polskim filmie i serialach oraz Teatrze Telewizji. Jego charakterystyczny głos znakomicie nadawał się do występów w Teatrze Polskiego Radia oraz do dubbingowania filmów dla dzieci i dla dorosłych. Zmarł na zawał serca, którego dostał w czasie odgrywania spektaklu „… i stał się cud” w Teatrze Żydowskim.