Aktualności

Jesteś tutaj

Aktualności

Mistrzowie czytają. Andrzej Seweryn

2017-05-16

Andrzej Seweryn przeczyta fragmenty utworu „My, Żydzi Polscy” Juliana Tuwima przy akompaniamencie Dariusza Falany (klarnet).

„My, Żydzi polscy” to najbardziej osobisty i poruszający utwór Juliana Tuwima. Utwór szczególny, nigdy dotąd nieopublikowany przez żadne wydawnictwo literackie. Nie znajdziemy go w żadnym, nawet wielotomowym wydaniu dzieł Tuwima. Poeta napisał go na emigracji i opublikował w sierpniu 1944 roku w londyńskim miesięczniku „Nowa Polska”, redagowanym przez Antoniego Słonimskiego. Zadedykował go matce, która zginęła w warszawskim getcie. Usiłował w nim wyjaśnić Żydom, dlaczego czuje się Polakiem, a Polakom – dlaczego czuje się Żydem. W rezultacie powstał poemat liryczny (przez krytyków określany jako manifest poetycki, spowiedź, wyznanie, dokument literacki) przedstawiający losy Żydów polskich – pomnik narodu, którego już nie ma.

„My, Żydzi polscy” to odpowiedź na „pytanie w pewnym stopniu uzasadnione – tłumaczy Julian Tuwim. – Zadają mi je Żydzi, którym zawsze tłumaczyłem, że jestem Polakiem, a teraz zadadzą mi je Polacy, dla których, w znakomitej ich większości, jestem i będę Żydem. Oto odpowiedź dla jednych i drugich. ...”

 

„...Jestem Polakiem, bo tak mi się podoba. (…) Polak - bo się w Polsce urodziłem, wzrosłem, wychowałem, nauczyłem; bo w Polsce byłem szczęśliwy i nieszczęśliwy; bo z wygnania chcę koniecznie wrócić do Polski, choćby mi gdzie indziej rajskie rozkosze zapewniano. Polak - bo dla czułego przesądu, którego żadną racją ani logiką nie potrafię wytłumaczyć, pragnę, aby mnie po śmierci wchłonęła i wessała ziemia polska, nie żadna inna. Polak - bo mi tak w domu rodzicielskim po polsku powiedziano; bo mnie tam polską mową od niemowlęctwa karmiono; bo mnie matka uczyła polskich wierszy i piosenek; bo gdy przyszedł pierwszy wstrząs poezji, to wyładował się polskimi słowami; bo to co w życiu stało się najważniejsze - twórczość poetycka - jest nie do pomyślenia w żadnym innym języku, choćbym nim jak najbieglej mówił. Polak - bo po polsku spowiadałem się z niepokojów pierwszej miłości i po polsku bełkotałem o jej szczęściu i burzach. Polak dlatego także, że brzoza i wierzba są mi bliższe niż palma i cytrus, a Mickiewicz i Chopin drożsi niż Szekspir i Beethoven. Drożsi dla powodów, których znowu żadną racją nie potrafię uzasadnić. Polak - bo przejąłem od Polaków pewną ilość ich wad narodowych. Polak - bo moja nienawiść do faszystów polskich jest większa, niż do faszystów innych narodowości. I uważam to wszystko za bardzo poważną cechę.”

Julian Tuwim, „My, Żydzi polscy”

Andrzej Seweryn - aktor i reżyser teatralny i filmowy; pedagog. W 1968 r. ukończył PWST w Warszawie (w latach 1972-1974 był tam wykładowcą) i został zaangażowany do Teatru Ateneum, w którym pracował do 1980 roku. Popularność zdobył na początku lat 70. dzięki rolom w spektaklach Teatru Telewizji, takim jak George w „Naszym mieście” Wildera, Orestes w „Andromasze” Eurypidesa, Gustaw w „Ślubach panieńskich” Fredry, Jan w „Żeglarzu” Szaniawskiego, Willie w „Niemcach” Kruczkowskiego czy tytułowy „Henryk V” Szekspira. Jego pierwsza wybitna rola filmowa to Maks Baum w „Ziemi obiecanej” A. Wajdy (1974). Zagrał również w takich filmach jak: „Na srebrnym globie” A. Żuławskiego, „Dziecinnych pytaniach” J. Zaorskiego, „Granicy” J. Rybkowskiego oraz w „Człowieku z żelaza”, „Bez znieczulenia” i „Dyrygencie” A. Wajdy. Na małym ekranie pojawiał się m.in. w serialach: „Noce i dnie” (1975), „Polskie drogi” (1976), „Rodzina Połanieckich” (1978).

W 1980 roku wyjechał do Paryża, by zagrać w „Onych” Witkacego w reżyserii Wajdy i zaraz potem otrzymał etat w l'École du Théâtre National de Chaillot. Po obejrzeniu Seweryna w roli Mistrza w adaptacji powieści Michaiła Bułhakowa (1983) w paryskim Theatre de la Ville, Peter Brook zaangażował go do „Mahabharaty”, teatralnego widowiska, które grane było na całym świecie przez cztery lata.

Był wykładowcą Wyższej Szkoły Sztuki i Technik Teatralnych w Lyonie, a potem do 2010 r. Wyższego Konserwatorium Narodowego Sztuk Dramatycznych w Paryżu.

W 1993 roku Seweryn otrzymał angaż - jako trzeci cudzoziemiec w historii teatru francuskiego - do Comédie Française, jednego z najbardziej prestiżowych zespołów teatralnych na świecie. Na narodowej scenie Francji zadebiutował tytułową rolą w „Don Juanie” Molièra (1993). Zdobył uznanie publiczność i krytyki również główną rolą w „Mieszczaninie szlachcicem" Molièra; wystąpił jako Gajew w „Wiśniowym sadzie" Czechowa, Klaudiusz w „Hamlecie" Szekspira, Prezydent w „Intrydze i miłości" Schillera czy Shylock w "Kupcu weneckim" Szekspira. W Comédie Française wyreżyserował chwalone spektakle: „Małżeństwo z przymusu" Molièra (1999), "Zło krąży" Audibertiego (2000), „Wieczór Trzech Króli” Szekspira (2003).

W kinie francuskim najważniejszymi osiągnięciami Seweryna są: Steiner w „Amoku” (1992), za którą otrzymał nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Kairze, Hebrard w nagrodzonych Oscarem „Indochinach” (1992) oraz dwie role przywódców Wielkiej Rewolucji Francuskiej: Bourdona w „Dantonie” Andrzeja Wajdy (1982) i Robespierre’a w „Rewolucji francuskiej” (1989) Richarda T. Heffrona i Roberta Enrico.

Od 1989 Andrzej Seweryn coraz częściej pracuje w Polsce. Na początku lat 90. zagrał kilka wybitnych ról w Teatrze Telewizji, m.in. tytułowego „Ryszarda III” (1989, reż. F. Falk) i „Koriolana” (1995, reż. M. Bork) Szekspira oraz „Don Juana” Molièra (1995, reż. L. Wosiewicz). Za rolę w „Krawcu” Mrożka (1997, reż. M. Kwieciński) otrzymał nagrodę aktorską na VI Ogólnopolskim Konkursie na wystawienie polskiej sztuki współczesnej. Dla Teatru Telewizji Seweryn przygotował „Tartuffe'a, czyli obłudnika” Molièra (2002) i przeniesioną w słowiańskie realia „Antygonę” Sofoklesa (2004). Na deskach teatrów warszawskich Andrzej Seweryn wyreżyserował „Ryszarda II” Szekspira (Teatr Narodowy, 2004) i „Dowód” D. Auburna (Teatr Polonia w Warszawie, 2008), w którym zagrał Roberta.

Pod koniec lat 90. coraz częściej występuje w polskich produkcjach filmowych. Zagrał m.in. Jeremiego Wiśniowieckiego w „Ogniem i mieczem” J. Hoffmana (1999), Sędziego w „Panu Tadeuszu” i Rejenta Milczka w „Zemście" A. Wajdy (2002). Za rolę Stefana Wyszyńskiego w filmie Teresy Kotlarczyk "Prymas. Trzy lata z tysiąca" (2000) otrzymał Złotą Kaczkę przyznawaną przez miesięcznik FILM oraz nagrodę Telewizji Polskiej na XXV Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. W 2006 roku debiutował jako reżyser filmem „Kto nigdy nie żył...". W 2010 roku wystąpił w głośnym filmie „Różyczka” w reż. J. Kidawy-Błońskiego.

Laureat wielu nagród i wyróżnień, m.in. Srebrnego Niedźwiedzia za rolę Adama w „Dyrygencie” na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie, Orderu Sztuk Pięknych i Nauk Humanistycznych Republiki Francuskiej. W 1997 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2006 roku otrzymał Złoty Medal Gloria Artis - Zasłużony Kulturze, nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Legię Honorową Republiki Francuskiej.

Od 1 stycznia 2011 roku jest Dyrektorem Naczelnym Teatru Polskiego w Warszawie (w którym również gra w spektaklach i reżyseruje).

 

Miejsce: Synagoga im. Nożyków
ul. Twarda 6 

UWAGA! Ze względów bezpieczeństwa prosimy o niezabieranie ze sobą ostrych przedmiotów, gazu pieprzowego itp. Z powody procedur prosimy też o przybycie 20 minut wcześniej.
Bardzo prosimy o dostosowanie stroju do miejsca. Panów obowiązuje nakrycie głowy, prosimy o nie przychodzenie w krótkich spodenkach. Panie powinny mieć zakryte ramiona.

Wstęp wolny.

Partnerem wydarzenia jest Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie.