Aktualności

Jesteś tutaj

Aktualności

Szymon Szurmiej - 7. rocznica śmierci

2021-07-16

Był synem Polaka Jana Szurmieja i Żydówki Ryfki z domu Biterman. Już jako uczeń szkoły zainteresował się teatrem, występował w kółku dramatycznym. W czasie II wojny światowej, po agresji III Rzeszy na ZSRR trafił do obozu pracy na Kołymie, a następnie został przeniesiony do Dżambułu w Kazachstanie. Tam zdobywał sceniczne szlify, ukończył też studium sceniczne w Ałma Acie. 

W 1946 r. powrócił jako repatriant do Polski i osiadł na Dolnym Śląsku. W 1951 r. rozpoczął pracę jako asystent reżysera w Teatrze Polskim we Wrocławiu. W 1952 r. zadebiutował jako aktor w „Procesie” Krystyny Brewińskiej w Teatrze Kameralnym. W latach 1955–1956 kierował Teatrem Ziemi Opolskiej, a od 1956 r. – Dolnośląskim Teatrem Powszechnym. W latach 60. XX w. współpracował jako reżyser z wrocławskim Teatrem Rozmaitości. W 1966 r. zdał eksternistyczny egzamin reżyserski.

Pod koniec lat 50. XX nawiązał współpracę z Państwowym Teatrem Żydowskim. W 1958 r. zagrał po raz pierwszy na jego deskach w sztuce Alejandra Casony „Drzewa umierają stojąc” w reż. Idy Kamińskiej. Od tamtej pory co jakiś czas występował gościnnie na scenie PTŻ przy Królewskiej 13, zagrał  m.in. w takich spektaklach jak „Strach i nędza III Rzeszy”  Bertolda Brechta w reż. Konrada Swinarskiego, „Zasypać bunkry” Idy Kamińskiej, „Pusta karczma” Pereca Hirszbejna w reż. Henryka Cajzela. Wyjeżdżał też z teatrem na zagraniczne tournée. 

W roku 1968 Szurmiej dołączył do zdziesiątkowanego emigracją marcową zespołu aktorskiego PTŻ. A we wrześniu 1969 r. został mianowany dyrektorem naczelnym teatru, rok później objął również funkcję dyrektora artystycznego. Dzięki powołanemu do życia Studium Aktorskiemu udało mu się wykształcić młodych aktorów i zasilić nimi zespół PTŻ.  

Przez blisko 45 lat kierowania Teatrem Żydowskim Szurmiej wyreżyserował wiele spektakli. Sięgał po najwybitniejsze dzieła dramaturgów żydowskich jak np. „Bóg, człowiek i diabeł” Jakuba Gordina (1969), „Córki kowala” (1968), „Zielone pola” (1969) i „Dzban pełen słońca” (1975) Pereca Hirszbejna, „W nocy na starym rynku” Icchoka Lejba Pereca (1973, 2008) „Dybuka” Szymona An-skiego (1973, 1990, 2004) czy „Błądzące gwiazdy” Szolema Alejchema (1981). Opracował również programy rewiowe jak np. „Bonjour Monsieur Chagall” czy „Kamienica na Nalewkach” (2000). 

Szurmiej stworzył też wiele kreacji scenicznych. Do jego ulubionych należały Willy Loman w „Śmierci komiwojażera” Arthura Millera, Hocmach w „Błądzących gwiazdach” Szolema Alejchema, Cadyk z Miropola w „Dybuku” Sz. An-skiego, Mendel Krzyk w „Zmierzchu” Izaaka Babla. Grał także w filmach i serialach (m. in. „Naganiacz” Ewy i Czesława Petelskich, „Jak daleko stąd, jak blisko” Tadeusza Konwickiego, „Sanatorium pod klepsydrą” Wojciecha J. Hasa, „Austeria” i „Śmierć prezydenta” Jerzego Kawalerowicza, „Blisko, coraz bliżej” Zbigniewa Chmielewskiego czy „Hotel Polanów i jego goście” Horsta Seemana).

Szymon Szurmiej angażował się też w politykę –  w latach 1985–1989 był posłem na sejm PRL. Działał na rzecz społeczności żydowskiej. W latach 1986-2003 piastował funkcję przewodniczącego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce, Był członkiem Światowego Kongresu Żydów oraz Prezydium Światowego Komitetu Kultury Żydowskiej.

Za swoją działalność na polu kultury otrzymał wiele odznaczeń polskich i zagranicznych, w tym m.in. Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski. Wielki Krzyż Zasługi Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, Narodowy Order Legii Honorowej Republiki Francuskiej.

Zmarł 16 lipca 2014 r. w Warszawie.