Urodziny Michała Szwejlicha

21. grudnia obchodzimy 110. rocznicę urodzin aktora, scenarzysty i reżysera, związanego przez 45 lat z Teatrem Żydowskim. 

Michał Mosze Szwejlich urodził się w Wilnie 21 grudnia 1910 roku. Już w czasie nauki w żydowskiej szkole ludowej zafascynował się teatrem. Miał zostać krawcem, ale jego zauroczenie sceną nie minęło po ukończeniu szkoły. Występował w zespołach amatorskich, a w 1929 r. wyjechał do Warszawy uczyć się aktorstwa w Żydowskim Studiu Dramatycznym Michała Weicherta. Grał w prowadzonym przez Weicherta Jidiszer Eksperimentaler Teater „Jung Teater” zarówno w klasycznych dramatach żydowskich Goldfadena czy Szolema Alejchema jak i współczesnych dramatach jak np. „Boston” Bernarda Blume’a.  Po zamknięciu „Jung Teater” Szwejlich występował m.in. w Teatrze Nowości przy Bielańskiej w Warszawie. Na początku 1939 r. występował w Wilnie, w teatrze małych form „Dawke” i współpracował z teatrem lalek „Majdim. Wybuch II wojny światowej zastał go w Białymstoku, gdzie początkowo pracował w teatrze żydowskim, a potem przeniósł się do nowo utworzonego Państwowego Teatru Żydowskiego w Pińsku. Po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej jak wielu innych przedostał się w głąb ZSRR. W 1943 r. zaciągnął się do I Dywizji Piechoty Wojska Polskiego im. T. Kościuszki. Po ukończeniu szkoły oficerskiej wyruszył na front. Przeszedł cały szlak bojowy aż do Drezna, gdzie został ranny.  

Po zakończeniu II wojny wrócił do Polski i zamieszkał w Dzierżoniowie. Dołączył do trupy teatralnej Zalmana Koleśnikowa, następnie do Dolnośląskiego Teatru Żydowskiego we Wrocławiu, a od początku 1950 należał do zespołu Państwowego Teatru Żydowskiego pod kierownictwem Idy Kamińskiej. W czasie 45 lat swojej pracy w PTŻ Szwejlich stworzył kilkadziesiąt ról, pośród nich wiele znakomitych kreacji komediowych (np. w „Marzycielach z Kapcańska” Mendele Mojcher Sforima, „Śnie o Goldfadenie” Jakuba Rotbauma, „Dwóch Kuni Lemlach” Abrahama Goldfadena, „Wielkiej wygranej” Szolema Alejchema). Był jednak nie tylko jednym z czołowych aktorów PTŻ, zajmował się także adaptacjami scenicznymi. Wraz z innymi artystami PTŻ jeździł z programami artystycznymi po ośrodkach żydowskich w Polsce. Występował też w niewielkich rolach w filmach i serialach – m.in. w „Sanatorium pod klepsydrą” W. J. Hasa, „Austerii” J. Kawalerowicza, „Lata dwudzieste…, lata trzydzieste…” J. Rzeszewskiego, „Lalka” R. Bera, „Noce i dnie” J. Antczaka. Michał Szwejlich zmarł 27 grudnia 1995 r. w Warszawie.