Jesteś tutaj
Dus buch fyn Gan Ejdn / Księga Raju
Spektakl
To jeden z najważniejszych spektakli zrealizowanych w ostatnich latach w Teatrze Żydowskim, potwierdzają to opinie widzów i krytyków. Zainscenizowana z rozmachem powieść z 1939 roku, brzmi dzisiaj mocniej, dosadniej.
Akcja rozgrywa się w Raju, gdzie aniołowie toczą „życie” dość podobne do naszego, poruszając się po terenach znaczonych granicami, gdzie panuje przemoc – i ta domowa i ta rosyjskojęzyczna, i gdzie Raj jednak ma swój koniec. Anioł dostaje prztyczka w nos i spada na Ziemię, zapominając wszystko, czego doznał. Spada jako dziecię, wprost w ręce kochającej matki. Dalej już tylko ukojenie? Raj, o którym opowiada wybitny autor Icyk Manger, stał się – jak w żydowskiej przypowieści – przeszłością, tęsknotą. Ziemia, na której ląduje „podróżnik”, krainą lęku i wątpliwości. Często mówi się, że Manger swoją powieścią przewidział Zagładę. Na pewno pisał „Księgę Raju” w obliczu zbliżającej się wojny. Uciekał w żydowski humor, baśniowość, opowiadając ten na zawsze zapamiętany sen jako reakcję na okrucieństwo świata. Atmosfera gęstniała, temat wojny stał się codzienny.
Atmosfera gęstnieje, temat wojny staje się codzienny, rozmowy o niej przepełnia lęk. Przemoc, również ta rosyjskojęzyczna, powodują bezsiłę. Obietnicą raju staje się piękno, jego jasność i promieniowanie. Tylko mnożone dobro może zwyciężyć. Utopiona w bieli scenografia, odrealnione kostiumy, hipnotyczna muzyka i transowe wizualizacje, brawurowa choreografia. Reżyser Damian Josef Neć, który wcześniej zainscenizował w Teatrze Żydowskim „Burzę” Szekspira w języku jidysz, tym razem nie sięga po przekład, a po oryginalny tekst Mangera, rozumiejąc jidysz jako język oporu, wykluczonych, więc język na dzisiejsze czasy. Jak mówił przed premierą „Księgi raju”: - Oddajemy głos mniejszości w kraju, który chciałby być kulturowym monolitem.
„Księga raju” może być oglądana także jak współczesna opera – polskie libretto wyświetlane jest nad sceną.
„Księga raju” to arcydzieło literatury żydowskiej, ta współczesna opowieść o naszych lękach i próbie ucieczki, jest jednocześnie kojącą opowieścią o Pięknie. Warto uciec w ten tonący w bieli sen, w melodię języka żydowskiego, w obietnicę dobra. Warto uciec rzeczywistości.
__________________________________________
Spektakl w języku jidysz z napisami w języku polskim. W napisach do spektaklu wykorzystano tłumaczenia książki Księga raju Icyka Mangera autorstwa Michała Friedmana za zgodą Fundacji im. Michała Friedmana.
Specjalne podziękowania dla Prywatnego Gospodarstwa Rolnego Wiesława Jankowskiego (Milewo 421, 9-314 Kalinowo) za współpracę i pomoc w realizacji sesji zdjęciowej do plakatu.
P.S. W trakcie spektaklu wyświetlane są specjalne efekty wizualne, na przykład migoczące światła.